- Nie masz aktualnie nic w koszyku
Zobacz nasze bestsellery!
Katarzyna Rzeczkowska
Posted on
Gdy mówimy o ochronie przed starzeniem i witalności komórek, rzadko używamy terminu tokoferol. Tymczasem to właśnie ta nazwa naukowa stoi za jedną z najważniejszych substancji dla naszego zdrowia – witaminą E. Często nazywana „witaminą młodości”, ponieważ jest najsilniejszym naturalnym antyoksydantem lipidowym. W efekcie chroni nasze błony komórkowe przed zniszczeniem przez wolne rodniki.
W tym artykule dogłębnie wyjaśnimy, tokoferol co to jest i dlaczego to pojęcie jest szersze niż sama witamina E. Pokażemy, tokoferol właściwości ma kluczowe nie tylko dla skóry, ale dla całego organizmu. Dowiesz się, jakie są tokoferole rodzaje, ze szczególnym uwzględnieniem alfa tokoferol i d alfa tokoferol. Zrozumiesz czym się różnią tokoferole i tokotrienole oraz jaką funkcję spełniają te drugie – mniej znane.. Odpowiemy na pytanie tokoferol a witamina E różnice. Sprawdzimy, dlaczego antyoksydanty takie jak właśnie witamina E to niezbędne składniki, które powinny zawierać suplementy na skórę. Na koniec przyjrzymy się, w jakiej formie tokoferol w suplementach diety jest najbardziej efektywny.
Spis treści:
Tokoferol – co to jest i jak działa w organizmie?
Większość osób używa zamiennie terminu witamina E. Jednak to właśnie nazwa tokoferol jest kluczowa dla zrozumienia, czym jest ta potężna substancja. Cała aktywność biologiczna i spektakularne tokoferol właściwości wynikają z jego chemicznej struktury. Umożliwia mu działanie jako najsilniejszy antyoksydant lipidowy w organizmie człowieka. Zrozumienie terminu tokoferol co to jest i jak działa, pozwala świadomie dbać o zdrowie i opóźniać procesy starzenia.
Tokoferol a witamina E różnice: tak naprawdę witamina E to ogólny termin. Obejmuje 8 różnych form związków, które odpowiadają za właściwości witaminy E. Tokoferole to 4 z tych form, kolejne 4 to tokotrienole.
Definicja i rola tokoferolu w organizmie
Tokoferolem nazwano grupę związków rozpuszczalnych w tłuszczach, które wykazują aktywność biologiczną witaminy E. Samo słowo pochodzi od greckich słów tokos (oznaczającego “poród” lub “potomstwo“) oraz pherein (oznaczającego “nosić” lub “przynosić“),. To bezpośrednio nawiązuje do jego pierwotnej funkcji – wspierania płodności.
Główna jego rola w organizmie koncentruje się wokół ochrony błon komórkowych. Ponieważ błony komórkowe są zbudowane głównie z lipidów (tłuszczów), są one wyjątkowo podatne na atak wolnych rodników. Tokoferol jest wbudowywany w te błony, gdzie działa jak tarcza. Neutralizuje reaktywne formy tlenu, przerywając kaskadowy proces utleniania lipidów. W konsekwencji zapobiega uszkodzeniom komórek, a w efekcie – chroni tkanki przed przedwczesnym starzeniem.
Historia odkrycia witaminy E i znaczenie biologiczne tokoferoli
Historia odkrycia jest ściśle powiązana z jego pierwotną nazwą. W 1922 roku amerykańscy naukowcy, Herbert McLean Evans i Katharine Scott Bishop, odkryli nieznany wcześniej czynnik w olejach roślinnych, który był niezbędny do prawidłowego przebiegu ciąży u szczurów. Początkowo nazwano go “czynnikiem anty-sterylności”.
Później, gdy udało się wyizolować ten związek, otrzymał nazwę tokoferol, a formalnie został uznany za witaminę E. Z czasem okazało się, że tokoferole występują w przyrodzie w ośmiu różnych formach chemicznych, z których każda ma nieco inną aktywność biologiczną. Największe znaczenie biologiczne dla człowieka ma alfa tokoferol, Jest on najczęściej mierzony jako wskaźnik aktywności Witaminy E. Dzięki temu stał się on podstawą tokoferol w suplementach diety.
Rodzaje tokoferoli i tokotrienoli – czym się różnią?
Pojęcie witamina E jest w rzeczywistości zbiorczym określeniem dla ośmiu różnych związków, które dzielimy na dwie główne rodziny: tokoferole i tokotrienole. Choć wszystkie one wykazują aktywność biologiczną witaminy E, różnią się między sobą budową chemiczną, źródłami występowania oraz siłą działania. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla świadomej suplementacji. Wiemy już tokoferol co to jest, a więc przechodzimy również do kwestii tokotrienoli.
Alfa, beta, gamma i delta tokoferole
Rodzina tokoferoli jest najlepiej poznana i występuje najczęściej w diecie. Każdy posiada nasycony łańcuch boczny i, w zależności od rozmieszczenia grup metylowych na pierścieniu chromanowym, wyróżniamy cztery podstawowe tokoferole rodzaje:
Alfa tokoferol (alfa-tokoferol): To najważniejsza dla człowieka i najbardziej aktywna biologicznie forma. To właśnie d alfa tokoferol (forma naturalna) jest najlepiej przyswajalny przez organizm i stanowi główną frakcję witaminy E magazynowaną w ludzkich tkankach. Występuje najobficiej w oleju słonecznikowym i oliwie z oliwek.
Gamma tokoferol (gamma-tokoferol): Choć ma niższą aktywność biologiczną niż forma alfa, jest bardzo istotny. Występuje głównie w oleju sojowym i kukurydzianym. Badania wskazują, że pełni on unikalną rolę w ochronie przed specyficznymi formami wolnych rodników (zwłaszcza reaktywnymi formami azotu) i wykazuje silne działanie przeciwzapalne, które uzupełnia działanie alfa tokoferolu.
Beta i Delta tokoferole: Te tokoferole rodzaje występują w mniejszych ilościach w diecie i wykazują niższą aktywność biologiczną. Pełnią jednak ważne funkcje jako antyoksydanty w tłuszczach roślinnych, zapobiegając ich jełczeniu.
Tokotrienole – mniej znane, ale silne przeciwutleniacze
Druga grupa związków, czyli tokotrienole, są chemicznymi kuzynami tokoferoli. Kluczowa różnica strukturalna polega na tym, że tokotrienole posiadają nienasycony łańcuch boczny (czyli wiązania podwójne), podczas gdy tokoferole mają ten łańcuch nasycony. Ta pozornie niewielka zmiana ma ogromny wpływ na ich właściwości:
Lepsza dystrybucja: Nienasycona struktura pozwala tokotrienolom łatwiej przemieszczać się przez błony komórkowe, co może czynić je bardziej efektywnymi w ochronie niektórych tkanek, zwłaszcza w mózgu i wątrobie.
Potencjał antyoksydacyjny: W niektórych testach in vitro wykazują one nawet silniejsze działanie antyoksydacyjne niż tokoferole. Badania (szczególnie te dotyczące delta-tokotrienolu) sugerują, że mają obiecujące właściwości w kontekście neuroprotekcji oraz wsparcia metabolizmu lipidów i cholesterolu.
Źródła: Występują w znacznie mniejszej liczbie produktów niż tokoferole – są obfite zwłaszcza w oleju palmowym, annatto i otrębach ryżowych.
Podsumowując, tokoferole i tokotrienole uzupełniają się, zapewniając pełny wachlarz ochrony antyoksydacyjnej organizmu.
Tokoferol a witamina E – czy to to samo?
Choć terminy tokoferol i witamina E są powszechnie używane zamiennie w mowie potocznej, w kontekście naukowym i suplementacyjnym istnieje między nimi kluczowa różnica.
Tokoferol a witamina E różnice: Witamina E to termin ogólny, który obejmuje wszystkie związki wykazujące aktywność biologiczną witaminy E (czyli osiem form: cztery tokoferole i cztery tokotrienole). Tokoferol natomiast to nazwa konkretnej rodziny związków chemicznych, która wchodzi w skład witaminy E.
Zrozumienie tej nomenklatury jest niezbędne, zwłaszcza przy analizie składu suplementów. Zatem każdy tokoferol to witamina E, ale nie każda witamina E to tokoferol – może być to również tokotrienol.
Naturalny a syntetyczny tokoferol – różnice w przyswajalności
Wybierając tokoferol w suplementach diety, napotkamy dwa główne rodzaje pochodzenia, które różnią się znacząco biodostępnością:
-
Naturalny (d-alfa-tokoferol): Jest to forma pozyskiwana z olejów roślinnych. W nazwie chemicznej oznaczany jest literą “d” (np. d alfa tokoferol). Ta naturalna postać jest rozpoznawana i przetwarzana przez organizm znacznie efektywniej. Badania pokazują, że biodostępność naturalnej formy jest wyższa o około 30-50% w porównaniu do formy syntetycznej.
-
Syntetyczny (dl-alfa-tokoferol): Jest wytwarzany laboratoryjnie. Oznaczany jest literami “dl”. Syntetyczna forma jest mieszaniną ośmiu różnych stereoizomerów, z których tylko jeden jest identyczny z naturalnym. Pozostałe siedem izomerów jest znacznie gorzej wchłanianych, a ich aktywność biologiczna jest niska, dlatego przy wyborze suplementu warto kierować się obecnością naturalnego d alfa tokoferol.
Dlaczego witamina E jest nazywana witaminą młodości?
Przydomek witamina młodości wiąże się bezpośrednio z głównym zadaniem tokoferol właściwości – ochroną przed stresem oksydacyjnym. To właśnie wolne rodniki są odpowiedzialne za uszkadzanie DNA, białek i, co najważniejsze, lipidów w błonach komórkowych. Takie uszkodzenia prowadzą do:
- Starzenia się skóry: Utrata elastyczności i powstawanie zmarszczek.
- Uszkodzeń tkanek: Osłabienie naczyń krwionośnych.
- Problemów z płodnością: Jak wskazuje historia jej odkrycia, witamina E ma związek z utrzymaniem integralności komórek rozrodczych.
Dzięki swojej potężnej roli jako antyoksydanty w środowisku lipidowym, skutecznie neutralizuje te procesy, pomagając utrzymać komórki w optymalnej kondycji i spowalniając widoczne objawy starzenia – stąd jej zasłużony tytuł.
Właściwości tokoferolu – jak wspiera zdrowie i urodę?
Wykazywanie przez tokoferol właściwości leży w jego zdolności do ochrony struktur lipidowych, które stanowią fundament każdej komórki. To działanie przekłada się na konkretne, pozytywne efekty dla zdrowia i estetyki, czyniąc tę substancję niezbędnym elementem diety.
Tokoferol jako antyoksydant – ochrona komórek przed stresem oksydacyjnym
Aby zrozumieć rolę tokoferolu jako antyoksydantu, musimy cofnąć się do podstaw.
Stres oksydacyjny to stan, w którym w organizmie dochodzi do nadmiernego nagromadzenia wolnych rodników (reaktywnych form tlenu). Te niestabilne cząsteczki dążą do stabilizacji kosztem innych struktur, “wyrywając” elektrony ze zdrowych komórek, co prowadzi do ich uszkodzenia.
Mechanizm działania:
- Lokalizacja: Tokoferol (głównie d alfa tokoferol) jest substancją lipofilną, co oznacza, że rozpuszcza się w tłuszczach. Dzięki temu idealnie wpasowuje się w błony komórkowe, które zbudowane są z warstwy lipidowej.
- Neutralizacja: Kiedy wolny rodnik atakuje błonę, zanim zdąży uszkodzić wrażliwe nienasycone kwasy tłuszczowe, neutralizuje go tokoferol. Oddaje mu swój elektron, stabilizując go i przerywając tym samym łańcuchową reakcję utleniania lipidów (tzw. peroksydację).
- Regeneracja: Po spełnieniu swojej roli, cząsteczka tokoferolu staje się “zużyta”, ale jest regenerowana przez inne antyoksydanty (np. witaminę C), dzięki czemu jest gotowa do ponownej ochrony komórki.
To ciągłe “poświęcanie się” tokoferolu chroni komórki przed starzeniem, mutacjami i rozwojem stanów zapalnych.
Wpływ tokoferolu na skórę, serce i płodność
Kompleksowe tokoferol właściwości mają bezpośrednie przełożenie na kluczowe układy w organizmie:
- Skóra i uroda: Twn składnik zawierają popularnie suplementy na skórę i kosmetyki. Jego działanie antyoksydacyjne w skórze chroni ją przed uszkodzeniami wywołanymi przez promieniowanie UV i zanieczyszczenia, które są główną przyczyną fotostarzenia. Poprzez utrzymanie integralności błon komórkowych, pomaga zachować elastyczność, nawilżenie i przyspiesza regenerację drobnych uszkodzeń naskórka.
- Układ krążenia i serce: Tokoferol odgrywa tu rolę prewencyjną. Chroni lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL, tzw. zły cholesterol) przed procesem utleniania. Kiedy LDL utleni się, staje się czynnikiem aktywnie przyczyniającym się do powstawania blaszki miażdżycowej w tętnicach. Tokoferol, zapobiegając utlenianiu, redukuje ryzyko rozwoju miażdżycy, a w konsekwencji chroni serce.
- Płodność: Jak wskazuje etymologia jego nazwy, tokoferol jest związany z funkcjami rozrodczymi. U mężczyzn chroni spermę (która jest bogata w wrażliwe lipidy) przed uszkodzeniami oksydacyjnymi, zwiększając żywotność plemników. U kobiet wspiera utrzymanie zdrowia błony śluzowej macicy, co ma znaczenie dla implantacji zarodka.
Suplementacja tokoferolu – kiedy warto sięgnąć po witaminę E?
Choć tokoferol jest szeroko dostępny w diecie, w niektórych przypadkach konieczna staje się celowana suplementacja tokoferolu. W dobie przetworzonej żywności, zanieczyszczeń środowiska i intensywnego stresu oksydacyjnego, dostarczenie optymalnych dawek Witaminy E może wymagać dodatkowego wsparcia.
Kto najbardziej potrzebuje tokoferolu?
Choć niedobory kliniczne Witaminy E są rzadkie, sięgnięcie dodatkowo po tokoferol w suplementach diety jest szczególnie polecane w kilku grupach:
- Osoby na diecie wysokotłuszczowej (PUFA): Jeśli dieta jest bogata w nienasycone kwasy tłuszczowe (np. omega-3), zapotrzebowanie na antyoksydanty wzrasta, aby chronić te wrażliwe lipidy przed utlenianiem.
- Osoby z problemami z wchłanianiem tłuszczów: Witamina E jest rozpuszczalna w tłuszczach, więc osoby z chorobami jelit, wątroby lub pęcherzyka żółciowego mogą mieć trudności z jej przyswajaniem.
- Osoby aktywne fizycznie i palacze: Intensywny wysiłek fizyczny oraz dym papierosowy generują dużą ilość wolnych rodników, zwiększając potrzeby organizmu na antyoksydanty.
- Osoby dbające o skórę i płodność: Witamina E jest kluczowa dla integralności komórek rozrodczych oraz utrzymania zdrowej i młodej skóry.
Jak wybrać skuteczny suplement z witaminą E?
Wybierając tokoferol w suplementach diety, kluczowe jest zwrócenie uwagi na jego pochodzenie, o czym już wspomnieliśmy. Naturalny d alfa tokoferol jest zawsze lepszym wyborem niż syntetyczny dl-alfa-tokoferol.
Naturalne źródła tokoferolu w diecie
Możemy wybrać witaminy w płynie, tabletkach czy kapsułkach. To, co najważniejsze, to:
Forma: Szukaj form estryfikowanych, takich jak octan d-alfa-tokoferylu, ponieważ są one bardziej stabilne i odporne na utlenianie.
Pochodzenie: Postaw na formę naturalną. Przykładem jest Witamina E Naturalna (octan d-alfa-tokoferylu) 400 IU 100 kaps. Aliness. Wyróżnia się ona naturalnym pochodzeniem (d-alfa-tokoferylu), dzięki czemu zapewnia najwyższą przyswajalność. Już jedna kapsułka dostarcza wysoką dawkę 200 IU. Czysty skład (z olejem słonecznikowym jako substancją wypełniającą) oraz brak zbędnych dodatków to jej niekwestionowane zalety.
Wsparcie kompleksowe: Jeśli chcemy podnieść poziom witaminy E, możemy także sięgnąć po suplementy z witaminą ADEK, ponieważ w takim kompleksie witaminy działają synergicznie. Witamina E chroni Witaminę A przed utlenieniem, a razem z Witaminą D i K wspomaga zdrowie układu krążenia, ponieważ wszystkie są rozpuszczalne w tłuszczach i razem się wchłaniają.
Dlaczego warto zadbać o odpowiedni poziom tokoferolu?
Wzbogacenie diety w naturalny tokoferol jest najłatwiejszą i najbezpieczniejszą metodą na dostarczenie tej witaminy. Najlepsze źródła to:
- Oleje roślinne: Olej z kiełków pszenicy, słonecznikowy, rzepakowy i sojowy.
- Orzechy i nasiona: Migdały, orzechy laskowe, nasiona słonecznika.
- Warzywa liściaste: Szpinak, brokuły.
Regularne włączanie tych produktów do jadłospisu, zwłaszcza w połączeniu z produktami bogatymi w inne antyoksydanty, minimalizuje potrzebę wysokich dawek tokoferol w suplementach diety.
