Celiakia – co to jest, objawy, leczenie, dieta

Celiakia to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która wymaga znaczących zmian w życiu codziennym wielu osób. Dziś, 16 maja, obchodzimy Międzynarodowy Dzień Celiakii, dlatego właśnie jej dedykujemy dzisiejszy artykuł.

W artykule znajdziesz informacje o tym, czym jest gluten i celiakia, jakie są jej objawy. Omówimy zarówno żołądkowo-jelitowe, jak i skórne – oraz jakie czynniki, genetyczne i środowiskowe, mogą przyczyniać się do jej rozwoju.

Omówimy, jak diagnozować celiakię, jakie są metody leczenia oraz jak ważna w kontrolowaniu objawów jest dieta bezglutenowa. Poruszymy także kwestię suplementacji, w tym witamin i minerałów oraz nukleotydów dietetycznych, które mogą wspierać organizm w obliczu ograniczeń dietetycznych.

Zapraszamy do regularnego odwiedzania bloga, aby zdobyć cenne informacje i wsparcie. Postaramy się pomóc Tobie lepiej zrozumieć celiakię i efektywnie zarządzać tą chorobą. Niezależnie od tego, czy sam zmagasz się z celiakią, opiekujesz się osobą chora, czy po prostu chcesz poszerzyć swoją wiedzę. Ten blog dostarczy Ci rzetelnych i przystępnych informacji.

Spis treści:
Co to jest celiakia?
Gluten – co to?
Celiakia objawy
Celiakia przyczyny
Leczenie celiakii
Celiakia badania
Celiakia suplementacja
Dieta przy celiakii

Celiakia- co to jest

Celiakia jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, atakującą przede wszystkim przewód pokarmowy. Jednak jej skutki mogą być odczuwalne w całym organizmie. Głównym sprawcą problemów jest gluten, białko występujące w wielu zbożach, takich jak pszenica, jęczmień i żyto. Kiedy osoba cierpiąca na celiakię spożywa gluten, jej system immunologiczny błędnie atakuje tkanki własnego ciała. Cierpią przede wszystkim kosmki jelitowe które ulegają szkodzeniu.

Kosmki jelitowe to małe, palczaste wypustki znajdujące się na wewnętrznej wyściółce jelita cienkiego. Ich główną funkcją jest zwiększenie powierzchni absorpcyjnej jelita. Umożliwia to efektywne wchłanianie składników odżywczych z pożywienia do krwiobiegu. Każdy kosmek składa się z sieci naczyń krwionośnych i drobnych naczyń chłonnych, co ułatwia transport substancji odżywczych. W kontekście celiakii, kosmki jelitowe odgrywają kluczową rolę. To właśnie je atakuje organizm w wyniku reakcji autoimmunologicznej wywołanej przez spożycie glutenu. Gdy kosmki są uszkodzone, nie mogą efektywnie absorbować składników odżywczych. W konsekwencji prowadzi to do różnorodnych problemów zdrowotnych . Od niedoborów witamin i minerałów, poprzez problemy z trawieniem, aż po bardziej poważne komplikacje zdrowotne.

Uszkodzenie kosmków jelitowych utrudnia prawidłowe wchłanianie składników odżywczych. Skutkuje to wieloma problemami zdrowotnymi, takimi jak anemia, osteoporoza, zmęczenie, ale nie tylko. Mogą wystąpić problemy neurologiczne i zwiększone ryzyko rozwoju innych chorób autoimmunologicznych.

Celiakia może objawiać się na wiele sposobów. Począwszy od typowych problemów żołądkowo-jelitowych, takich jak bóle brzucha, biegunka czy wzdęcia, po mniej oczywiste sygnały. Celiakia może powodować wysypki skórne, depresję czy zaburzenia wzrostu u dzieci. Diagnoza celiakii często jest trudna ze względu na szerokie spektrum objawów, które mogą naśladować inne schorzenia.

Rozpoznanie i odpowiednie zarządzanie celiakią wymaga kompleksowego podejścia, w tym przestrzegania ścisłej diety bezglutenowej, która jest obecnie jedyną skuteczną metodą leczenia tej choroby. Regularne konsultacje z lekarzem oraz diagnostyka są kluczowe, aby monitorować stan zdrowia i unikać powikłań związanych z celiakią.

Czym jest gluten?

Gluten to złożone białko występujące naturalnie w niektórych zbożach. Zawiera je m.in. pszenica, jęczmień, żyto i wszystkie ich odmiany oraz hybrydy. Składa się z dwóch głównych białek: gliadyny i gluteniny. Połączone z wodą tworzą sieć, nadającą ciastu lepkość i elastyczność. To właśnie dzięki glutenowi chleb może wyrastać, zachowując jednocześnie swoją strukturę, a makarony nie rozpadają się podczas gotowania.

Dla większości ludzi gluten jest całkowicie nieszkodliwy, ale dla osób, które dotyka celiakia, alergia na gluten lub nietolerancja na gluten (inaczej zwaną wrażliwością na gluten nieceliakalną), spożycie nawet małej ilości tego białka może prowadzić do poważnych reakcji zdrowotnych.

Reakcja na gluten w przypadku celiakii jest odpowiedzią autoimmunologiczną. W tej sytuacji układ odpornościowy atakuje własne tkanki organizmu, co prowadzi do uszkodzenia kosmków jelitowych. Osoby z alergią na gluten mogą doświadczać typowych reakcji alergicznych, takich jak wysypki, trudności z oddychaniem, czy obrzęki. Wrażliwość na gluten objawia się podobnymi do celiakii problemami trawiennymi, ale bez uszkodzenia jelit.

Zrozumienie, czym jest gluten i jakie może mieć skutki jego spożycie dla osób z pewnymi schorzeniami, jest kluczowe dla utrzymania zdrowia i dobrego samopoczucia. Dlatego ważne jest, aby osoby u których została zdiagnozowana celiakia lub inne formy nietolerancji na gluten unikały produktów zawierających gluten i szukały odpowiednich alternatyw żywieniowych.

Objawy celiakii

Celiakia jest chorobą o bardzo zróżnicowanych objawach, które mogą różnić się nie tylko intensywnością, ale także rodzajem w zależności od osoby. Objawy celiakii mogą być podzielone na kategorie w zależności od układu, którego dotyczą, a poniżej zostaną omówione główne objawy żołądkowo-jelitowe oraz skórne.

Objawy żołądkowo-jelitowe

To najbardziej charakterystyczne dla celiakii objawy i często są pierwszym sygnałem, który może wskazywać na tę chorobę. Do najczęściej występujących należą:

Biegunka: Stolce mogą być luźne, tłuste lub pachnące nieprzyjemnie, co wynika z nieprawidłowego trawienia i absorpcji tłuszczów.
Bóle brzucha: Bóle, skurcze lub uczucie pełności w brzuchu, często pojawiające się po spożyciu produktów zawierających gluten.
Wzdęcia i gazy: Nadmierna produkcja gazów jelitowych, co prowadzi do dyskomfortu i wzdęć.
Nudności i wymioty: Często występujące, zwłaszcza u dzieci.
Zaparcia: Mniej typowe niż biegunka, ale również występujące u niektórych osób z celiakią.
Utrata masy ciała: Mimo normalnego lub zwiększonego apetytu, utrata masy ciała może wystąpić z powodu złej absorpcji składników odżywczych.

Objawy skórne

Celiakia może również objawiać się problemami skórnymi, które niekiedy są pierwszymi, mniej oczywistymi sygnałami choroby. Celiakia objawy skórne:

Wyprysk herpetiformis: Jest to przewlekła choroba skóry, często związana z celiakią. Charakteryzuje się pęcherzami, intensywnym świądem i wysypką, najczęściej występującą na łokciach, kolanach, plecach i pośladkach.
Sucha skóra: Osoby z celiakią często zmagają się z suchą skórą, co może wynikać z niedoboru witamin i minerałów, szczególnie witaminy A, D, E i K.
Zmiany pigmentacyjne: Zmiany w kolorze skóry, zwykle jaśniejsze lub ciemniejsze plamy, mogą być również obserwowane w przypadku celiakii.

Diagnozowanie celiakii może być trudne ze względu na różnorodność objawów, dlatego ważne jest, aby osoby doświadczające tych problemów konsultowały się z lekarzem, który może zalecić odpowiednie testy i badania. Rozpoznanie celiakii i wdrożenie diety bezglutenowej może znacząco poprawić jakość życia osoby chorej.

Przyczyny celiakii

Celiakia to choroba autoimmunologiczna rozwijająca się na skutek interakcji między genami a czynnikami środowiskowymi. Aby zrozumieć, dlaczego niektóre osoby rozwijają celiakię a inne nie, ważne jest rozpatrzenie zarówno czynników genetycznych, jak i środowiskowych.

Czynniki genetyczne

Genetyka odgrywa kluczową rolę w ryzyku rozwoju celiakii. Choroba ta jest częściej spotykana u osób, które mają w rodzinie kogoś z celiakią lub innymi autoimmunologicznymi stanami zdrowotnymi.

Geny HLA-DQ2 i HLA-DQ8: Około 95% osób cierpiących na celiakię posiada jeden z tych genów. Obecność tych genów nie gwarantuje rozwoju celiakii, ale zwiększa predyspozycje do jej wystąpienia. Osoby, które nie posiadają tych genów, mają znacznie mniejsze ryzyko rozwoju celiakii.
Inne geny: Badania zidentyfikowały również inne geny związane z większym ryzykiem celiakii, choć ich rola nie jest tak dobrze zrozumiała jak w przypadku genów HLA-DQ2 i HLA-DQ8.

Czynniki środowiskowe

Mimo silnych powiązań genetycznych, czynniki środowiskowe również odgrywają istotną rolę w aktywacji celiakii u genetycznie predysponowanych osób.

Ekspozycja na gluten: Gluten jest koniecznym czynnikiem w rozwoju celiakii. Bez ekspozycji na gluten choroba nie rozwija się. Ilość i czas pierwszego kontaktu z glutenem mogą wpływać na ryzyko rozwoju celiakii. Dokładne mechanizmy są jednak nadal badane.
Infekcje jelitowe: Niektóre badania sugerują, że wcześniejsze infekcje jelitowe, szczególnie rotawirusami, mogą zwiększać ryzyko rozwoju celiakii u dzieci.
Czynniki żywieniowe w niemowlęctwie: Karmienie piersią oraz moment wprowadzenia glutenu do diety dziecka były badane pod kątem ich wpływu na ryzyko celiakii, ale wyniki badań są mieszane.
Mikrobiom jelitowy: Skład mikrobiomu jelitowego może wpływać na rozwój celiakii, choć badania wciąż trwają, aby lepiej zrozumieć tę zależność.

Leczenie celiakii

Celiakia jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, której leczenie wymaga długoterminowej zmiany diety. Do chwili obecnej nie istnieje lek, który mógłby wyleczyć celiakie, dlatego głównym i najskuteczniejszym sposobem leczenia jest ściśle przestrzegana dieta bezglutenowa. Oto kluczowe aspekty leczenia celiakii:

Dieta bezglutenowa

Dieta bezglutenowa polega na eliminacji z diety wszystkich produktów zawierających gluten. Oznacza to unikanie takich zbóż jak pszenica, jęczmień, żyto oraz wszelkich produktów z nich wytworzonych. Oto kilka kluczowych wskazówek:

Czytanie etykiet: Należy zawsze sprawdzać etykiety produktów spożywczych w poszukiwaniu składników zawierających gluten lub śladów glutenu.
Zastępcze produkty bezglutenowe: Na rynku dostępne są liczne produkty bezglutenowe, takie jak mąka bezglutenowa, makarony, pieczywo, a nawet słodycze, które pozwalają na zróżnicowaną dietę.
Ostrożność w restauracjach: Podczas jedzenia na zewnątrz, ważne jest upewnienie się, że potrawy są przygotowywane w sposób bezpieczny, bez ryzyka kontaminacji glutenem.

Suplementacja i kontrola niedoborów

Osoby z celiakią często doświadczają niedoborów witamin i minerałów, wynikających z uszkodzenia błony śluzowej jelit. W związku z tym, część leczenia może obejmować:

Suplementacja: Lekarz może zalecić suplementy diety, takie jak żelazo, wapń, witamina D, witaminy z grupy B i inne, aby zrekompensować niedobory.
Regularne badania: Regularne kontrole medyczne są ważne, aby monitorować stan zdrowia, funkcjonowanie jelit oraz poziomy składników odżywczych.

Edukacja i wsparcie

Edukacja na temat celiakii i życia bez glutenu jest kluczowa dla pacjentów i ich rodzin. Może to obejmować:

Udział w grupach wsparcia: Grupy wsparcia mogą oferować cenne zasoby, takie jak przepisy, wskazówki dotyczące życia bez glutenu oraz emocjonalne wsparcie.
Konsultacje z dietetykiem: Praca z dietetykiem specjalizującym się w dietach bezglutenowych może pomóc w opracowaniu odpowiedniego planu żywieniowego.

Badania w kierunku celiakii

Diagnostyka celiakii jest kluczowa dla właściwego leczenia i zarządzania chorobą. Jeśli podejrzewa się celiakię, istnieje kilka badań, które mogą pomóc w potwierdzeniu diagnozy. Oto najważniejsze z nich:

Badania serologiczne (testy krwi): Pierwszym krokiem w diagnostyce celiakii są testy krwi, które pomagają wykryć obecność przeciwciał charakterystycznych dla celiakii. Najczęściej stosowane testy to anty-tTG (przeciwciała przeciw transglutaminazie tkankowej) i EMA (przeciwciała przeciw endomysium). Wysokie poziomy tych przeciwciał mogą wskazywać na celiakię, szczególnie gdy osoba jest na diecie zawierającej gluten.
Biopsja jelita cienkiego: Jeśli wyniki testów serologicznych wskazują na możliwość celiakii, zazwyczaj zaleca się wykonanie biopsji jelita cienkiego. Podczas tego zabiegu specjalista pobiera niewielkie próbki tkanki z jelita, które są następnie badane pod mikroskopem w celu oceny uszkodzenia kosmków jelitowych, co jest charakterystyczne dla celiakii.
Testy genetyczne: Chociaż nie należą do bezpośredniej diagnozy celiakii, testy genetyczne mogą wykryć obecność genów HLA-DQ2 i HLA-DQ8, związane z większym ryzykiem rozwoju celiakii. Brak tych genów może być pomocny w wykluczeniu celiakii.
Badanie odpowiedzi na dietę bezglutenową: Czasami, po wykluczeniu innych przyczyn i wdrożeniu diety bezglutenowej, obserwuje się poprawę objawów, co może dodatkowo wspierać diagnozę celiakii.

Diagnostyka celiakii powinna być prowadzona pod nadzorem doświadczonego lekarza, aby zapewnić dokładność diagnozy i unikać błędów, takich jak fałszywie negatywne lub fałszywie pozytywne wyniki, które mogą wystąpić na przykład u osób już stosujących dietę bezglutenową przed wykonaniem testów. Regularne konsultacje i badania są zalecane, aby monitorować stan zdrowia oraz przestrzeganie diety bezglutenowej.

Suplementacja przy celiakii

Osoby cierpiące na celiakię często borykają się z problemami związanymi z niedoborami składników odżywczych. Jest to efektem uszkodzenia błony śluzowej jelit i związanego z tym upośledzenia wchłaniania. Aby zapobiegać i leczyć te niedobory, ważne jest odpowiednie zastosowanie suplementacji. Poniżej przedstawiamy dwa kluczowe aspekty suplementacji przy celiakii.

Suplementacja witaminami i minerałami

Ze względu na ograniczoną zdolność do wchłaniania składników odżywczych, osoby z celiakią mogą wymagać suplementacji różnych witamin i minerałów. Najczęściej zalecane suplementy to:

Żelazo: Niedobór żelaza jest powszechny wśród osób z celiakią, co może prowadzić do anemii. Suplementacja żelaza może być konieczna, zwłaszcza jeśli poziomy żelaza są niskie we krwi.
Wapń i witamina D: Niedobory wapnia i witaminy D są powszechne u osób z celiakią, co może zwiększać ryzyko osteoporozy. Suplementacja tych składników jest często zalecana, aby wspierać zdrowie kości.
Witaminy z grupy B: Uszkodzenie jelit może prowadzić do niedoboru witamin B, takich jak foliany, witamina B12 i witamina B6, które są kluczowe dla wielu funkcji organizmu, w tym dla zdrowia nerwowego.
Magnez: Jest ważny dla zdrowia kości oraz funkcji nerwowych i mięśniowych, a jego niedobory mogą występować w toku celiakii.

Zaleca się regularne badania krwi, aby monitorować poziomy składników odżywczych i dostosować suplementację w zależności od indywidualnych potrzeb.

Zobacz suplementy z kategorii: Trawienie i praca jelit

Nukleotydy dietetyczne

Nukleotydy są uznawane za “bloki budulcowe” DNA i RNA, ale również odgrywają istotną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego i regeneracji komórek. W kontekście celiakii, suplementacja nukleotydami dietetycznymi zyskuje na znaczeniu ze względu na ich potencjalną rolę w wspieraniu odbudowy uszkodzonej błony śluzowej jelit.

Wsparcie dla regeneracji jelit: Nukleotydy IntestAid mogą przyspieszać procesy regeneracji w jelitach, co jest kluczowe dla osób cierpiących na celiakię, u których dochodzi do uszkodzeń błony śluzowej.
Wzmocnienie układu odpornościowego: Ponieważ celiakia jest chorobą autoimmunologiczną, wsparcie układu odpornościowego jest niezwykle ważne. Nukleotydy mogą pomóc w modulacji odpowiedzi immunologicznej.

NUKLEOTYDY Intest Aid®IB odbudowa jelit 180 kaps.

Oceniono 5.00 na 5

320.00 zł

Ilość

Dodaj do koszyka

Nukleotydy pełnią kluczową rolę nie tylko w funkcjonowaniu układu odpornościowego i regeneracji komórek, ale także mogą mieć znaczący wpływ na zdrowie jelit, szczególnie u osób cierpiących na celiakie. Istotnym aspektem ich działania jest zdolność do przyspieszenia wzrostu i regeneracji kosmków jelitowych.

Rola nukleotydów w regeneracji kosmków jelitowych

Kosmki jelitowe są kluczowe dla prawidłowego wchłaniania składników odżywczych. Ich uszkodzenie w celiakii prowadzi do malabsorpcji. Ta może skutkować wieloma objawami, takimi jak: biegunki, wzdęcia, zmęczenie i niedobory odżywcze. Nukleotydy dietetyczne mogą wspierać regenerację tych struktur, co jest niezwykle ważne w kontekście leczenia i zarządzania celiakią.

Wyniki badań sugerują, że suplementacja nukleotydami może przyspieszyć proces regeneracji kosmków jelitowych. Badanie opublikowane w “Journal of Nutrition” wykazało, że nukleotydy przyczyniają się do szybszego odbudowywania uszkodzonych kosmków jelitowych u zwierząt. Choć potrzebne są dalsze badania na ludziach, wyniki te są obiecujące i mogą wskazywać na podobne korzyści u osób z celiakią.

Znaczenie nukleotydów w zmniejszeniu objawów celiakii

Poprzez wspieranie szybszej regeneracji kosmków jelitowych, nukleotydy mogą przyczynić się do poprawy wchłaniania składników odżywczych. W konsekwencji wpływają na zmniejszenie objawów celiakii, takich jak biegunka, wzdęcia i ogólne dyskomforty żołądkowe. Lepsze wchłanianie oznacza również, że organizm lepiej radzi sobie z przyswajaniem niezbędnych witamin i minerałów. Może to skutkować poprawieniem ogólnego stanu zdrowia i samopoczucia.

Dieta bezglutenowa

Celiakia dieta: Dieta bezglutenowa jest podstawowym, a zarazem jedynym obecnie znanym skutecznym sposobem leczenia celiakii. Osoby zdiagnozowane z tą chorobą muszą całkowicie wyeliminować gluten ze swojej diety, aby uniknąć poważnych problemów zdrowotnych i łagodzić objawy choroby. Gluten to białko występujące w pszenicy, jęczmieniu, życie i pokrewnych zbożach, dlatego należy unikać produktów zawierających te składniki.

Co należy wyeliminować?

Dieta bezglutenowa wymaga usunięcia wszelkich produktów zawierających gluten, co obejmuje:

Pieczywo i wypieki z mąki pszennej, żytniej czy jęczmiennej.
Makarony, pizze, ciasta i inne produkty z mąk zawierających gluten.
Piwo oraz inne napoje alkoholowe wyprodukowane z zboża zawierającego gluten.
Produkty przetworzone, które często zawierają ukryty gluten, na przykład sosy, gotowe posiłki czy niektóre rodzaje słodyczy.

Alternatywy bezglutenowe

Na szczęście, rynek produktów bezglutenowych rozwija się dynamicznie, oferując szeroką gamę produktów zastępczych, które są bezpieczne dla osób z celiakią. Do popularnych substytutów należą:

Mąka ryżowa, kukurydziana, gryczana, amarantusowa, kokosowa i migdałowa.
Makarony na bazie kukurydzy, ryżu lub soczewicy.
Chleb i inne pieczywo przygotowane z bezglutenowych mieszanek mąk.
Piwa bezglutenowe i inne napoje alkoholowe destylowane, które naturalnie nie zawierają glutenu.

Znaczenie czytania etykiet

Osoby przestrzegające diety bezglutenowej muszą nauczyć się czytać etykiety produktów, aby upewnić się, że nie zawierają one glutenu ani śladów glutenu. Produkty certyfikowane jako bezglutenowe są zazwyczaj oznaczone specjalnym symbolem, co ułatwia ich identyfikację.

Wpływ na zdrowie

Eliminacja glutenu z diety, przy jednoczesnym zachowaniu zrównoważonego odżywiania, przynosi znaczące korzyści zdrowotne osobom cierpiącym na celiakię, takie jak:

Zmniejszenie objawów, takich jak biegunka, bóle brzucha i wzdęcia.
Poprawa wchłaniania składników odżywczych, co prowadzi do lepszego stanu zdrowia ogólnego.
Zmniejszenie ryzyka powikłań długoterminowych, w tym niedożywienia i osteoporozy.

Przejście na dietę bezglutenową może być wyzwaniem, zwłaszcza na początku. Jednak z czasem większość osób dostosowuje się do nowego sposobu odżywiania, odkrywając przy tym nowe, smaczne alternatywy dla tradycyjnych produktów z glutenem. Wsparcie od dietetyka lub grup wsparcia dla osób z celiakią może być nieocenione w tej drodze.