- Nie masz aktualnie nic w koszyku
Zobacz nasze bestsellery!
Katarzyna Rzeczkowska Posted on Profilaktyka nowotworów to coraz częściej poruszany temat w kampaniach zdrowotnych czy telewizjach śniadaniowych. Nowotwór to choroba cywilizacyjna, która po chorobach układu krążenia stanowi drugą najczęstszą przyczynę śmierci. W Polsce z powodu raka umiera nawet 100 tysięcy osób, co stanowi aż 25% zgonów.
Jak powstaje rak? Z pewnych przyczyn materiał genetyczny komórki zostanie zmieniony. Następnie komórka z nieprawidłowym materiałem zaczyna rozmnażać się w sposób niekontrolowany, tworząc guzy. Gdy zmienione komórki atakują inne tkanki, mówimy o nowotworze złośliwym. Zdrowe komórki żyją w organizmie jakiś czas a następnie są zastępowane nowymi. W przeciwieństwie do nich, komórki nowotworowe żyją długo i mogą wędrować po całym organizmie, jak swego rodzaju pasożyt. Co istotne, mutacje i uszkodzenia komórek w organizmie są normalne. Uszkodzenia takie wywołują chociażby wolne rodniki (dlatego tak ważne jest spożywanie antyoksydantów które je eliminują). Ale zdrowy organizm potrafi je sam zidentyfikować i zniszczyć, by nie powielały się. Problem pojawia się, gdy dochodzi do wielu mutacji, które nawarstwiają się latami. Dlatego tak ważna jest profilaktyka nowotworów i wspieranie organizmu w walce z nieprawidłowymi komórkami każdego dnia.
Ile osób choruje na raka?
Od połowy lat 60. XX wieku liczba zachorowań i zgonów nowotworowych w polskiej populacji zwiększyła się ok. 2,5 razy. Jak podaje Krajowy Rejestr Nowotworów, w Polsce żyje obecnie ponad 1,17 mln Polaków z nowotworem. Proporcja zachorowań mężczyzn i kobiet jest podobna (po ok. 85 tysięcy), jednak statystycznie więcej mężczyzn przegrywa walkę z rakiem (o ok. 10 tysięcy). Niestety, Polskę “wyróżnia” także jeden z największych wskaźników umieralności z powodu nowotworu. Wynosi on dokładnie 228 zgonów na 100 tys. mieszkańców. Ilość ludzi dotkniętych nowotworami stale rośnie z dwóch przyczyn. Po pierwsze, mamy coraz częściej styczność z produktami rakotwórczymi, po drugie żyjemy coraz dłużej, a to właśnie starsze osoby podatniejsze są na rozwój choroby.
Co zrobić, by uchronić się przed powstaniem nowotworu? Jak szybko wykryć raka, by mieć szansę na wygrane życie?
Spis treści:
Na czym polega profilaktyka onkologiczna?
Jak zapobiec zachorowaniu na raka?
Najważniejsze zasady w profilaktyce przeciwnowotworowej.
Zdrowa Dieta i aktywność fizyczna w profilaktyce raka.
Suplementacja w profilaktyce nowotworów.
Profilaktyczne Badania onkologiczne. Jakie badania przed rakiem?
Na czym polega profilaktyka onkologiczna?
Profilaktyka nowotworów obejmuje trzy obszary:
- profilaktyka pierwotna
- profilaktyka wtórna
- prewencja trzeciorzędowa
Pierwotna profilaktyka przeciwnowotworowa polega na szeregu kompleksowych działań skierowanych do osób zdrowych, w celu zapobiegania zachorowaniu na raka. Jest to promowanie wiedzy z zakresu onkologii, promocja tzw. czujności onkologicznej, zachęcanie do badań oraz propagowanie prozdrowotnych zachowań i zdrowego stylu życia. W tym celu w 1987 roku opublikowano Europejski Kodeks Walki z Rakiem. Gdyby ludzie przestrzegali jego zasad, według szacunków ryzyko zachorowania zmniejszyłoby się o nawet połowę. Przepisy zakazujące palenia w miejscach publicznych, które mają na celu ochronę ludzi przed biernym paleniem, to jeden z przykładów profilaktyki pierwszej fazy.
Profilaktyka wtórna raka to zapobieganie konsekwencjom zaistniałej już choroby, dzięki jej wczesnemu rozpoznaniu i wdrożeniu leczenia. Do tych działań zalicza się badania przesiewowe, okresowe oraz prace nad poprawą skuteczności leczenia i rehabilitacji. Przykładem profilaktyki drugiej fazy jest wykonanie badań na wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) który odpowiada za większość zachorowań na raka szyjki macicy. Zanim rozwinie się rak, wirus powoduje nieprawidłowości w komórkach, które mogą zostać wykryte podczas cytologii płynnej. Zaistnienie takich zmian jest podstawą do częstszych badań, aby w momencie pojawienia się komórek nowotworowych szybko wdrożyć leczenie.
Profilaktyka chorób nowotworowych w fazie trzeciej stosowana jest w zaawansowanym stadium choroby. Ma na celu zahamowanie postępu i powikłań zaistniałej choroby poprzez promowanie właściwych metod leczenia. Polega na działaniach leczniczych i rehabilitacyjnych, także by zapobiec nawrotowi choroby.
Jak zapobiec zachorowaniu na raka?
Rozwój nowotworu może mieć różne podłoże – indywidualna predyspozycja genetyczna, środowisko w którym żyjesz, ale przede wszystkim Twój styl życia. Na nim powinniśmy się skupić, bo mamy na niego wpływ – tymczasem to właśnie nasz styl życia jest często powodem zachorowania. Odpowiednio zbilansowana dieta, aktywność fizyczna i wystrzeganie się produktów kancerogennych to złota trójka dla ochrony przed nowotworem.
Najbardziej oczywistą kwestią jest toksyczność używek – papierosów, alkoholu czy narkotyków. Papierosy odpowiadają za 93% zachorowań na raka płuca u mężczyzn i 77% u kobiet po 35 roku życia. Są przyczyną nawet 30% zgonów na raka i są najgroźniejszym czynnikiem rakotwórczym. Zawierają ponad 7 tysięcy substancji chemicznych, w tym przynajmniej 70 o działaniu rakotwórczym a 250 o działaniu szkodliwym.
Substancje rakotwórcze w papierosach to m.in. arszenik, smoła, radioaktywny polon, nikiel, cyjanowodór, formaldehyd, amoniak, tlenek węgla, benzopiren, nitrozoaminy, aminy aromatyczne, pochodne fenolu, katechole i związki niektórych metali ciężkich.
(dalsza część tekstu pod grafiką)
Regularne picie alkoholu nie tylko działa niekorzystnie na nasze zdrowie, mózg czy wątrobę, ale przyczynia się do zwiększenia ryzyka zachorowania na nowotwór. Szczególnie niebezpieczna jest mieszanka picia alkoholu z paleniem tytoniu, to najczęstszy powód raka krtani. Nawet 4% zachorowań na raka na świecie, czyli ok. 740 tys. przypadków ma związek ze spożywaniem alkoholu. I nie jest tu mowa jedynie o raku wątroby, krtani czy głowy. Regularne picie alkoholu zwiększa m.in. ryzyko raka piersi o 40-50%!
Najczęściej o raku mówi się w kontekście raka płuc, raka piersi i raka szyjki macicy. Dużym problemem jest jednak rak prostaty czy jąder u mężczyzn, ponieważ nie mają oni w zwyczaju badać się tak regularnie, jak kobiety i bagatelizują powagę problemu. W przypadku raka prostaty, nie są do końca znane przyczyny jego powstawania, prócz predyspozycji genetycznych i etnicznych. Na raka jądra zapada coraz więcej młodych mężczyzn w wieku 25-30 lat, dlatego tak kluczowa jest kwestia samobadania. Panie aktywne seksualnie powinny także badać się pod kątem nosicielstwa wirusa HPV w trosce o swoich partnerów. Wirus ten jest niebezpieczny także dla mężczyzn, u których powodować może raka prącia czy odbytu.
Najważniejsze zasady w profilaktyce przeciwnowotworowej.
Profilaktyka nowotworów to nie tylko regularne badanie się. To także stosowanie zasad zmniejszających ryzyko zachorowania. Odstawienie produktów kancerogennych jak papierosy, alkohol to podstawa. Stosowanie filtrów UV, nie korzystanie z solarium to kolejny podstawowy punkt ochrony przed rakiem – w tym przypadku skóry. Nie zdajemy sobie jednak sprawy, że rozwój raka powodować może także używanie zbyt dużej ilości soli czy przesadzanie z ilością czerwonego mięsa. Jedząc duże ilości ryb z myślą o zdrowych tłuszczach czy dostarczeniu jodu, faszerujemy się jednocześnie sporą dawką metali ciężkich. Jakie produkty są kancerogenne i powinno się je ograniczać? Czy aktywność fizyczna może uchronić nas przed rakiem?
Zdrowa Dieta i aktywność fizyczna w profilaktyce raka.
Profilaktyka nowotworów – jakich produktów unikać? Zacznijmy od cukru – rak wprost uwielbia cukier, który jest jego pożywką. Owszem – węglowodany są też pożywką dla zdrowych komórek, ale zdrowe komórki nie pochłaniają go tyle, co nowotworowe. Węglowodany, czyli makaron, pieczywo, to też cukry. Węglowodany dzielą się na cukry proste i złożone. Te pierwsze to bezwartościowy, duży ładunek energetyczny, a od tego o krok do otyłości, która także sprzyja nowotworom. Węglowodany – przede wszystkim glukoza, są paliwem dla komórek rakowych, które zużywają ich więcej niż zdrowe. Spożywanie nadmiernych ilości cukru prostego i węglowodanów, a więc produktów o wysokim indeksie glikemicznym (GI) – (przede wszystkim cukru rafinowanego i mąki) może również zwiększać stan zapalny. Niemiecki biochemik Otto Heinrich Warburg otrzymał w 1931 r. nagrodę Nobla za wykazanie, iż
metabolizm (czyli wszystkie reakcje chemiczne i związane z nimi przemiany energii zachodzące w żywych komórkach) guzów złośliwych jest w dużej mierze uzależniony od spożycia glukozy
Zagadnienie wpływu spożycia cukru na rozwój raka jest interesujące, biorąc pod uwagę fakt, iż w 1800 roku spożywano ok 5 kg cukru, a w 2000 roku… 70 kg. A liczba nowotworów cały czas szybuje w górę. U osób z cukrzycą ryzyko nowotworu także jest wyższe.
Sól działa rakotwórczo
Polacy zjadają jej zdecydowanie zbyt dużo. Sól czerpiemy nie tylko doprawiając potrawy solą z solniczki, ponieważ jest już ukryta w gotowych produktach – wędlinach, serach czy pieczywie. Nadmiar soli przyczynia się do raka żołądka i trzustki. Chlorek sodu zawarty w soli kuchennej działa drażniąco na błonę śluzową przełyku i żołądka. W efekcie powstają mikrouszkodzenia podatne na rozwój nowotworu.
Czerwone mięso sprzyja nowotworom
Wieprzowina, wołowina, cielęcina, baranina, jagnięcina, konina, koźlina, dziczyzna – to czerwone mięsa, które powinniśmy ograniczać. Dlaczego? Mechanizm jego kancerogennego działania wciąż jest badany. Wiadomo jedynie tyle, że odpowiadają za to substancje powstające w wyniku przemian żelaza hemowego zawartego w tym rodzaju mięsa. Najczęściej rak atakuje jelito grube, trzustkę i gruczoł krokowy. Według Światowej Fundacji Badań nad Rakiem (WCRF, World Cancer Research Found) nie powinniśmy zjadać w ciągu tygodnia więcej niż 500 gramów czerwonego mięsa.
Niebagatelne znaczenie bez wątpienia ma sposób przygotowania mięsa. Czerwone mięso najczęściej smażymy – przy obróbce termicznej typu smażenie, pieczenie, powstają rakotwórcze substancje chemiczne. Im większa powierzchnia mięsa jest spieczona, tym więcej kancerogenów spożywamy. Nie ma póki co dowodów na kancerogenność takiego mięsa w surowej formie. To dobra wiadomość dla miłośników tataru 🙂 Z kolei jedząc np. wieprzowe szynki z marketu, spożywamy mięso przetworzone (poprzez solenie, peklowanie, wędzenie). Te produkty są w pierwszej grupie czynników rakotwórczych (razem z tytoniem, alkoholem czy azbestem). Prawdopodobnie ma to związek z dodatkami w składzie substancji takich jak azotany i azotyny. Mogą one reagować ze składnikami mięsa, tworząc rakotwórcze nitrozoaminy.
Smażone potrawy – sprzymierzeniec raka
Podczas obróbki mięsa polegającej na smażeniu na patelni czy pieczeniu na grillu, powstają rakotwórcze substancje chemiczne, takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i heterocykliczne aminy aromatyczne. Warto więc w miarę możliwości stawiać na gotowanie lub duszenie mięsa na parze. Jeśli od czasu do czasu lubisz rozpalić grilla, absolutnie nie smaż mięsa peklowanego, ponieważ roztwór saletry pod wpływem obróbki termicznej rozkłada się na rakotwórczy nitrozaminy i akrylamid. Staraj się grillować chude mięso, ponieważ skapujące z boczku czy tłustej karkówki krople tłuszczu palą się na rozżarzonym węglu, co skutkuje emitowaniem są wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych o działaniu rakotwórczym. Przypieczony tłuszcz co prawda jest smaczny, ale raczy nas dawką rakotwórczego benzopirenu – znajdziesz go np. w benzynie czy papierosach.
Chemiczne dodatki “E” w żywności – czy są rakotwórcze?
Chociaż wszystkie dodatki “E” które znajdziesz w składzie produktu musiały zostać dopuszczone do używania w żywności, wiele z nich budzi kontrowersje. Spożywane w dużych ilościach mogą działać rakotwórczo. Zwróć uwagę na:
E123 (amarant), E151 (czerń brylantowa), E210 – E213 (kwas benzoesowy i jego sole sodowe, potasowe i wapniowe), E249 – E252 (azotyny), E951 (aspartam), E954 (sacharyna i jej sole sodowe, potasowe i wapniowe).
Pamiętaj, że nie każdy składnik oznaczony “E”, to szkodliwa chemia. Każda substancja ma swój kod, i tak np. E100 to po prostu kurkumina, czyli naturalny, roślinny żółty barwnik. E101 to z kolei nic innego jak ryboflawina, czyli witamina B2, stosowana jako żółty barwnik pozyskiwany z roślin. Wiemy, że lista produktów “E” jest długa, dlatego warto zainstalować sobie aplikację na telefon, w której zeskanujesz kod kreskowy produktu i dowiesz się, na które składniki powinieneś uważać. Przykładem jest aplikacja Zdrowe Zakupy
Suplementacja w profilaktyce nowotworów.
Podstawową kwestią w suplementacji profilaktycznej przeciw nowotworom są suplementy diety zawierające antyoksydanty. Antyoksydanty, zwane także przeciwutleniaczami, mają za zadanie niwelować wolne rodniki, które powodują nowotwory. Czym są tajemnicze wolne rodniki, o których mówi się coraz więcej? Są to atomy, którym z różnych przyczyn brakuje elektronu. Wszystko w przyrodzie dąży do równowagi, a więc takie wolne rodniki krążą po organizmie i próbują ukraść brakujący elektron innym cząsteczkom – białkom, tłuszczom oraz DNA, zaburzając ich cząsteczki składowe. Tym samym zmieniają (uszkadzają) nasze DNA. Uszkodzona cząsteczka mnożąc się, może powodować nowotwór.
Antyoksydanty to substancje, które w dużym skrócie dobrowolnie oddają swój elektron wolnym rodnikom. W efekcie chronią zdrowe komórki przed uszkodzeniem z ich strony. W wyniku tej reakcji przeciwutleniacze przekształcają się w neutralne cząsteczki i są wydalane z organizmu. Naturalnymi antyoksydantami są: selen, witamina C, witamina E, jod, koenzym Q10 czy szeroka grupa flawonoidów i polifenoli.
Ekstrakt z pestek winogron – najsilniejszy na świecie antyoksydant
To źródło substancji OPC, czyli proantycyjanidyn, wykazującej aż 20.000 jednostek w skali ORAC, określającej poziom wiązania wolnych rodników. Ekstrakt z pestek winogron naszej marki Jodavita to istna bomba antyoksydantów, ponieważ zawiera również witaminę C, selen czy resweratrol. Preparat poprawia jakość skóry, wymiata wolne rodniki w spiera układ krwionośny.
Nukleotydy + Astragalus przeciw nowotworom
Bogata mieszanka podstawowego budulca DNA – nukleotydów, zwanych cegiełkami życia, z cennymi ekstraktami roślinnymi. Nukleotydy przyśpieszają wszelkie procesy regeneracyjne organizmu, a Astragalus, czyli traganek błoniasty to roślina silnie stymulująca układ odpornościowy. Dodatkowo ceniona jest w terapiach przeciwnowotworowych, ponieważ nie tylko wspiera leczenie, ale również zmniejsza skutki uboczne terapii onkologicznych. Zawarty w preparacie grzyb Reishi to kolejne źródło antyoksydantów. Nazywany grzybkiem nieśmiertelności, znany jest od tysiącleci z medycyny chińskiej ze swoich dobroczynnych właściwości zdrowotnych. Zawarte w nim polisacharydy chronią komórki przed wolnymi rodnikami. Triterpeny o strukturze zbliżonej do hormonów steroidowych wykazują szeroki zakres właściwości antynowotworowych. Suplement zawiera również inne antyoksydanty jak OPC, oraz witaminy: E, D, K, cynk i selen. Profilaktyka nowotworów to dostarczanie organizmowi odpowiednio dużej dawki antyoksydantów, dlatego to idealny preparat dla tych, którzy stosują profilaktykę onkologiczną.
.
Profilaktyczne Badania onkologiczne. Jakie badania przed rakiem?
Profilaktyka nowotworów duży nacisk nakłada na badania, które mogą wykryć nowotwór we wczesnym stadium. Jakie badania powinniśmy wykonać?
Badanie piersi
Każda kobieta powinna regularnie wykonywać samobadanie piersi – informację jak się je przeprowadza może przekazać lekarz, znajdziesz także mnóstwo informacji w sieci. Nie zmienia to faktu, że raz do roku powinnyśmy udać się do lekarza ginekologa, który wykona takie badanie, można także poprosić o usg piersi. To szczególnie ważne, jeśli w Twojej rodzinie były już przypadki raka. Usg sprawdzi się również u kobiet, których budowa piersi sprawia, że przewagę nad tłuszczem ma tkanka gruczołowa. Jest ona twarda i wyczuć można różnego rodzaju zgubienia i nierówności. Ciężko wtedy wyczuć, czy coś odbiega od normy. Bezsprzeczną przesłanką do udania się do lekarza jest ból piersi, obrzęk, zaczerwienienie, wycieki z brodawek, zmiana ich wyglądu. Rak nie zawsze objawia się wystającym guzkiem, może to być również wklęśnięcie do wewnątrz skóry (powstały dołek) czy brodawki. Dzieje się tak, gdy powstający w środku piersi guz wciąga skórę do środka.
Cytologia
Badanie cytologiczne to podstawa dbania o zdrowie u kobiety. Najlepiej wybrać cytologię płynną, która jest bardziej czuła. Warto chociaż raz w życiu wykonać cytologię płynną z typowaniem wirusa HPV. Wirus ten bowiem często nie daje żadnych objawów, a może powodować raka szyjki macicy. Badanie to określi (jeśli test wyjdzie pozytywny) jakiego typu HPV jesteśmy nosicielkami. Wiedzieć bowiem należy, że istnieje kilkanaście rodzajów HPV, niektóre z nich są tzw. wysokoonkogenne i w tej sytuacji cytologię należy wykonywać częściej.
Czy cytologia boli? Nie! Badanie cytologiczne jest bezbolesne – to pobranie materiału do badania (wymazu) małą szczoteczką, NIE JEST TO ROBIENIE WYCINKA. Owszem, kilkusekundowe podrażnienie szczoteczką może nie być przyjemne, jednak w porównaniu z celem wykonania badania, jest to “żadna” niedogodność. Cytologię wykonuje się około 10 dnia cyklu. Przed badaniem nie należy współżyć dobę, przez 4 dni przed nie stosować żadnych leków dopochwowych ani robić irygacji. Cytologia ma pokazać naturalny stan i florę bakteryjną. Współżycie może powodować mikrouszkodzenia które w badaniu mogą dać odczyn stanu zapalnego.
Badanie skóry
Obserwuj, czy na skórze nie pojawiają się nowe zmiany. Jeśli zauważysz nowy pieprzyk, lub ten dobrze Ci znany zmienił wygląd, udaj się do lekarza dermatologa, który obejrzy zmianę dokładnie pod dermatoskopem.
Kolonoskopia
To badanie mające na celu zbadanie okrężnicy i odbytnicy. Jest to jedno z kluczowych badań profilaktycznych w kierunku raka jelita grubego. Badanie powinny wykonać osoby po 50 roku życia, ale również osoby którym doskwierają dolegliwości ze strony jelit, układu pokarmowego, krwawienia czy ból podczas wypróżniania. I oczywiście osoby u których w rodzinie taki nowotwór już wystąpił.
Samobadanie jąder
Mężczyzna powinien badać jądra raz w miesiącu, a co 3 lata zgłosić się na badanie przez lekarza. Jeśli mężczyzna jest w grupie ryzyka choroby prostaty, powinien także wykonać badanie proktologiczne
Badań jest wiele, w zależności od wieku i płci zalecane są różne badania i w różnych częstotliwościach. Zerknij na Kalendarz badań profilaktycznych
